Η ιστορία της εθνικής ηρωίδας της Γαλλίας και Αγίας της καθολικής εκκλησίας και...
τα λόγια του Μαρκ Τουέιν για εκείνη. Ανακηρύσσεται αγία από την καθολική εκκλησία στις 19/4/1909.
Ιωάννα της Λωραίνης ή Ζαν Ντ`Αρκ... Η Γαλλίδα ηρωίδα επικεφαλής των Γαλλικών στρατευμάτων στον Εκατονταετή Πόλεμο κατά των Άγγλων στην Γαλλία.
Πώς θα μπορούσε άραγε ένα 13χρονο κορίτσι να παίξει σπουδαίο ρόλο στον πιο σκληρό και μακροχρόνιο πόλεμο της παγκόσμιας ιστορίας; Και όμως η μικρή εκείνη κοπέλα τα κατάφερε καθώς διέθετε υπερφυσικές δυνάμεις.
Η Ιωάννα γεννήθηκε το 1412 στο μικρό γαλλικό χωριό Ντομρεμί. Από πολύ νωρίς την ενδιέφερε η πολιτική, κάτι αρκετά περίεργο για το φύλο αλλά και για το νεαρό της ηλικίας της.
Εκείνη την εποχή υπήρχε σύγκρουση ανάμεσα στο Γάλλο Κάρολο και το μονάρχη της Βρετανίας, Ερρίκου Στ΄ οι οποίοι διεκδικούσαν το στέμμα. Ο δευτερος, μάλιστα, είχε ήδη καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος του βόρειου τμήματος του γαλλικού βασιλείου.
Η Ιωάννα ήταν μόλις 13 ετών όταν είδε στον κήπο του πατρικού σπιτιού της το πρώτο από τα οράματά της. Τότε της παρουσιάστηκαν ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, η Αγία Μαργαρίτα και η Αγία Αικατερίνη και την καλούσαν να δράσει προκειμένου να απαλλάξει τη Γαλλία από την ταπείνωση που της είχαν επιβάλει οι Άγγλοι με τη Συνθήκη του Τρουά και να βοηθήσει τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου Κάρολο Z΄ να επανακτήσει το στέμμα.
Είχε απόλυτη πίστη στα οράματά όπως και στην πολιτική. Αποφάσισε, λοιπόν, το Μάιο του 1429 να εγκαταλείψει το χωριό της η Ιωάννα εγκατέλειψε το χωριό της και να παρουσιαστεί στον Κάρολο δηλώνοντάς του ότι θα τον βοηθούσε να κατακτήσει τον γαλλικό θρόνο. Εκείνος ωστόσο δεν την πίστεψε και την έδιωξε. Εκείνη δεν πτοήθηκε και επανήλθε την επόμενη χρονιά.
Ο Κάρολος εντυπωσιάστηκε από την επιμονή της και την επικοινωνία της με τον Θεό. Της εμπιστεύεται μια μικρή στρατιωτική δύναμη. Είναι απίστευτο αυτό που συνέβη!
`Εγινε ανακατάληψη της μιας πόλης μετά την άλλη...
Στις 17 Ιουλίου 1429, ο Κάρολος στέφθηκε βασιλιάς της Γαλλίας, έχοντας στο πλάι του του το κορίτσι που του έφερε τύχη... Τη δεκαεπτάχρονη Ιωάννα.
Εκείνη όμως δεν στάθηκε καθόλου τυχερή καθώς ένα χρόνο αργότερα συνελήφθη από στρατιώτες του δούκα Φιλίππου της Βουργουνδίας.Οι Βρετανοί την ήθελαν για να καταρρακώσουν το ηθικό των Γάλλων και ο Φίλιππος όρισε μια τιμή για την Ιωάννα. Η ανταπόκριση ήταν άμεση από τους Βρετανούς και έγινε γρήγορα η αγοραπωλησία... Όσο για τον Κάρολο... δεν έκανε τίποτα για να την υποστηρίξει και να τη σώσει...
Η Ιωάννα κατηγορήθηκε για "κοντή κόμη", ότι "φορούσε ανδρικά ρούχα", ότι ήταν μάγισσα και αιρετική επειδή "ισχυριζόταν ότι ήταν απευθείας υπόλογη στον Θεό". Την καταδίκασαν να καεί ζωντανή. Ενώ καιγόταν ζήτησε να σηκώσουν το σταυρό για να μπορεί να τον δει μέσα από τις φλόγες. Μόνο ένας Άγγλος στρατιώτης τόλμησε να φωνάξει "Είμαστε χαμένοι, κάψαμε μια αγία"...
Η φράση του ήταν προφητική... Η Γαλλία νίκησε τον πόλεμο, αναγνωρίστηκε η συμβολή της "Παρθένας της Ορλεάνης" και στις 16 Μαΐου 1920, η ανακηρύχθηκε αγία από την Καθολική Εκκλησία -που την είχε ρίξει στην πυρά- και προστάτιδα της Γαλλίας.
Ακολουθεί απόσπασμα από το βιβλίο του Μαρκ Τουέιν για την Ιωάννα της Λωραίνης.
"Η Ζαν αποτελεί το Θαύμα όλων των Εποχών. Ωστόσο, αν σκεφτούμε την καταγωγή της, τις συνθήκες των πρώτων χρόνων της ζωής της, το φύλο της και ότι έκανε όλα τα έργα για τα οποία έγινε πασίγνωστη όσο ήταν ακόμα κοπελίτσα, αναγνωρίζουμε ότι, όσο υπάρχει ακόμη η ράτσα μας, θα αποτελεί και το Αίνιγμα όλων των εποχών. Αν προσπαθήσουμε να εξετάσουμε τον Ναπολέοντα, τον Σαίξπηρ, τον Ραφαήλ, τον Βάγκνερ, τον Εντισον ή κάποιο άλλο εκπληκτικό πρόσωπο, καταλαβαίνουμε ότι η μέτρηση του ταλέντου του δεν αρκεί για να εξηγήσει το συνολικό αποτέλεσμα, ούτε καν, έστω, το μεγαλύτερο μέρος του· όχι, την εξήγηση τη δίνει η ατμόσφαιρα μέσα στην οποία γεννήθηκε αυτό το ταλέντο· συμβάλλουν η παιδεία που δέχτηκε το άτομο όταν μεγάλωνε, η γαλούχησή του με το διάβασμα, τη μελέτη, τα ζωντανά παραδείγματα, η ενθάρρυνση που πήρε από την αυτοαναγνώριση και την αναγνώριση από τους άλλους σε κάθε στάδιο της ανάπτυξής του. Οταν γνωρίζουμε όλες αυτές τις λεπτομέρειες, ξέρουμε και γιατί ο άνθρωπος αυτός ήταν έτοιμος όταν του παρουσιάστηκε η κατάλληλη ευκαιρία.
Είναι φυσικό το περιβάλλον και η ατμόσφαιρα όπου μεγάλωσε ο Εντισον να άσκησαν την ισχυρότερη επίδραση, ώστε ο ίδιος να ανακαλύψει τον εαυτό του, και αργότερα να τον ανακαλύψει και ο κόσμος· και θα ήταν φυσικό να ζήσει και να πεθάνει στην αφάνεια, αν ήταν σε μια χώρα όπου οι εφευρέτες δεν βρίσκουν συμπαράσταση, συμπάθεια, βοήθεια για να καλλιεργήσουν τις φιλοδοξίες τους και επιδοκιμασία - όπως η Δαχομέη, για παράδειγμα. Στη Δαχομέη δεν θα μπορούσαν να εκτιμήσουν έναν Εντισον· στη Δαχομέη, ένας Εντισον δεν θα μπορούσε να ανακαλύψει τον εαυτό του. Γενικά, η ιδιοφυΐα γεννιέται χωρίς όραση, τυφλή· και δεν ανοίγει τα μάτια της από μόνη της, παρά συμβάλλουν σ` αυτό οι λεπτές επιδράσεις μυριάδων εξωτερικών ερεθισμάτων.
Ολοι ξέρουμε πως αυτό δεν είναι εικασία, αλλά απλό λογικό φαινόμενο, αυταπόδεικτη αλήθεια. Η Λωρραίνη ήταν η Δαχομέη της Ζαν ντ` Αρκ. Κι εδώ ερχόμαστε αντιμέτωποι με το Αίνιγμα.
Αντιλαμβανόμαστε ότι θα μπορούσε να διαθέτει από γεννησιμιού της στρατιωτική ιδιοφυΐα, λιονταρίσιο θάρρος, ασύγκριτη ψυχική δύναμη, έναν νου που σε πολλά ήταν θαύμα της φύσης - έναν νου που, μεταξύ των άλλων χαρισμάτων του, περιελάμβανε το δικηγορικό χάρισμα να εντοπίζει παγίδες στημένες από τον αντίπαλο με πονηρούς και ύπουλους συνδυασμούς φαινομενικά αθώων λόγων, το ρητορικό χάρισμα της ευγλωττίας, το χάρισμα του συνηγόρου να παρουσιάζει μια υπόθεση ξεκάθαρα και συνοπτικά, το χάρισμα του δικαστή να βάζει σε σειρά και να ζυγίζει τα στοιχεία και, τέλος, ένα ταλέντο κατά πολλές βαθμίδες ανώτερο από το χάρισμα του πολιτικού να κατανοεί μια πολιτική κατάσταση και να εκμεταλλεύεται προς όφελός του τις ευκαιρίες που του παρέχει· καταλαβαίνουμε πώς έγινε να γεννηθεί με όλα αυτά τα σπουδαία προσόντα, μα δεν καταλαβαίνουμε πώς τα προσόντα της έγιναν άμεσα χρησιμοποιήσιμα και αποτελεσματικά, χωρίς την ενισχυτική επίδραση ενός φιλικού περιβάλλοντος και χωρίς την παιδεία που προκύπτει από τη διδασκαλία, τη μελέτη και την εξάσκηση -τη μακροχρόνια εξάσκηση- και κορυφώνεται με την τελειοποίηση που επιτυγχάνεται με τη βοήθεια χιλιάδων λαθών.
Καταλαβαίνουμε πως ένα δυνάμει τέλειο ροδάκινο κρύβεται στο ταπεινό θεόπικρο κουκούτσι του, μα δεν μπορούμε να συλλάβουμε πώς ένα ροδάκινο θα μπορούσε να βγει κατευθείαν από το κουκούτσι, χωρίς να περάσει όλος εκείνος ο απαραίτητος ενδιάμεσος χρόνος υπομονετικής καλλιέργειας και εξέλιξης. Αδυνατούμε να καταλάβουμε πώς ένα χωριό κτηνοτρόφων, ξεχασμένο σε μια απόμακρη ερημιά, αιώνες καθηλωμένο στην αποχαύνωση και στην άγνοια, έβγαλε μια Ζαν ντ` Αρκ πλήρως εξοπλισμένη μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια για την εκπληκτική σταδιοδρομία της, και δεν υπάρχει ελπίδα να λύσουμε αυτό το αίνιγμα, όσο κι αν προσπαθήσουμε.
Το πράγμα ξεπερνά τη λογική μας. Στην περίπτωση αυτής της κοπέλας, κανένας κανόνας δεν βρίσκει εφαρμογή. Είναι μοναδικό -εντελώς μοναδικό- φαινόμενο στην παγκόσμια ιστορία. Κι άλλοι έχουν διαπρέψει στις πρώτες τους δημόσιες επιδείξεις στρατηγικής ικανότητας, ανδρείας, νομικού ταλέντου, διπλωματίας, ψυχικού σθένους· ωστόσο πάντα η προηγούμενη ζωή τους και οι διασυνδέσεις τους αποτελούσαν, λίγο-πολύ, ένα είδος προετοιμασίας. Δεν υπάρχουν εξαιρέσεις σ` αυτό τον κανόνα.
Ομως, η Ζαν αντιμετώπισε άξια μια δικαστική υπόθεση στα δεκαέξι της, χωρίς ποτέ της να έχει δει νομικό βιβλίο ή ακόμη και δικαστήριο· δεν πέρασε από στρατιωτική εκπαίδευση, ούτε είχε καμιά σχέση με τη στρατιωτική ζωή, κι όμως, στην πρώτη της εκστρατεία αποδείχτηκε ικανή στρατηγός· στην πρώτη της μάχη ήταν γενναία, μα η γενναιότητά της δεν ήταν αποτέλεσμα εκπαίδευσης, ούτε καν της εκπαίδευσης που δέχονται τα αγοράκια μέσα από συνεχείς υπενθυμίσεις ότι η δειλία είναι απαράδεκτη για ένα αγόρι και μόνο στα κορίτσια επιτρέπεται· χωρίς ούτε έναν φίλο, ολομόναχη, αδαής, πάνω στον ανθό της νιότης της, αντιμετώπιζε φυλακισμένη και αλυσοδεμένη επί πολλές εβδομάδες το σώμα των κριτών της, των εχθρών της που την κατέτρεχαν μέχρι θανάτου και ήταν τα καλύτερα μυαλά της Γαλλίας, και τους απαντούσε με την αυθόρμητη σοφία της που υπερέβαινε τη μόρφωσή τους, αχρήστευε τα κόλπα τους και τις ύπουλες ενέργειές τους με μια πηγαία σωφροσύνη που προκαλούσε τον θαυμασμό τους, και κάθε μέρα σημείωνε και μια νίκη, παρά τις μειωμένες πιθανότητες, και παρέμενε ανίκητη στον αγώνα. Σε όλη την ιστορία της ανθρώπινης διανόησης που χρησιμοποιείται χωρίς παιδεία, χωρίς προηγούμενη πείρα, αξιοποιώντας μόνο τις μη δοκιμασμένες ικανότητες που έχει από γεννησιμιού της, δεν υπάρχει ανάλογο.
Η Ζαν ντ` Αρκ είναι ξεχωριστή και θα παραμείνει ξεχωριστή, διότι, κατά μοναδικό τρόπο, αποδείχτηκε σπουδαία σε πράγματα για τα οποία δεν είχε δεχτεί ποτέ ούτε καν την ελάχιστη εκπαίδευση, ούτε είχε εξασκηθεί ούτε διέθετε άμεσες εμπειρίες από το περιβάλλον της ούτε είχε σ` αυτά έστω και την ελάχιστη πείρα. Δεν υπάρχει άλλος που να μπορεί να συγκριθεί μαζί της, να αναμετρηθεί μαζί της· διότι όλοι οι άλλοι επιφανείς ανατράφηκαν καταλλήλως για τις υψηλές τους θέσεις, σε ατμόσφαιρα και περιβάλλον όπου τα χαρίσματά τους εντοπίστηκαν, ενθαρρύνθηκαν και αναδείχτηκαν, εκουσίως ή ακουσίως. Υπήρξαν και άλλοι νεαροί στρατηγοί, όμως δεν ήταν κοπελίτσες· και αυτοί οι νέοι, πριν γίνουν στρατηγοί, ήταν στρατιώτες· εκείνη ξεκίνησε ως στρατηγός· την πρώτη στρατιά που αντίκρισε στη ζωή της, τη διοίκησε κιόλας· οδήγησε τους άντρες της από νίκη σε νίκη και ποτέ της δεν έχασε μάχη· υπήρξαν νεαροί αρχιστράτηγοι, μα κανένας τους δεν ήταν τόσο νέος: εκείνη είναι η μοναδική στρατιωτικός στην ιστορία που ανέλαβε την ανώτατη διοίκηση ολόκληρου εθνικού στρατού σε ηλικία δεκαεφτά χρόνων.
Στην ιστορία της υπάρχει και κάτι άλλο που την ξεχωρίζει και εμποδίζει να σταθεί δίπλα της άλλος, ισάξιος ή ανταγωνιστής: ψευδοπροφήτες υπήρξαν πολλοί, όμως εκείνη ήταν η μόνη που τόλμησε να προφέρει όχι απλώς μια πρόβλεψη, αλλά και λεπτομέρειες, όπως την ακριβή φύση του γεγονότος, το συγκεκριμένο χρονικό περιθώριο μέσα στο οποίο θα συνέβαινε και την τοποθεσία - και επαληθεύτηκε σε όλα. Στη Βοκουλέρ είπε ότι πρέπει να βρει τον βασιλιά, να γίνει στρατηγός του, να κατατροπώσει τους Αγγλους και να στέψει τον μονάρχη «στη Ρεμς». Εγιναν όλα. Είχε πει ότι θα γίνονταν «σε έναν χρόνο» - έτσι έγινε.
Προφήτεψε τον πρώτο της τραυματισμό, το είδος του και την ημερομηνία που θα συνέβαινε έναν μήνα πριν, και η προφητεία καταγράφηκε σε δημόσιο μητρώο τρεις εβδομάδες πριν από το γεγονός. Επανέλαβε την προφητεία το πρωί της συγκεκριμένης μέρας, κι επαληθεύτηκε πριν βραδιάσει. Στην Τουρ προφήτεψε τη διάρκεια της στρατιωτικής της σταδιοδρομίας -λέγοντας ότι θα τελείωνε έναν χρόνο μετά την επίσημη έναρξή της- και αποδείχτηκε σωστή. Προφήτεψε το μαρτύριό της -χρησιμοποιώντας αυτήν ακριβώς τη λέξη και κατονομάζοντας μια χρονική στιγμή τρεις μήνες αργότερα- και πάλι αποδείχθηκε σωστή. Σε μια εποχή όπου φαινόταν πως η Γαλλία θα παρέμενε στα χέρια των Αγγλων για πάντα, χωρίς ελπίδα απελευθέρωσης, εκείνη διαβεβαίωσε δύο φορές μέσα από το κελί της και ενώπιον των κριτών της ότι μέσα σε εφτά χρόνια οι Αγγλοι θα γνώριζαν μεγαλύτερη καταστροφή από την πτώση της Ορλεάνης: σε πέντε χρόνια έπεσε το Παρίσι. Επαληθεύτηκαν και άλλες προφητείες της, και ως προς τα γεγονότα και ως προς τα χρονικά περιθώρια.
Ηταν βαθιά θρησκευόμενη και πίστευε ότι καθημερινά συνομιλούσε με αγγέλους· ότι τους έβλεπε μπροστά της, ότι τη συμβούλευαν, την παρηγορούσαν, την ενθάρρυναν και της έφερναν εντολές από τον ίδιο τον Θεό. Πίστευε σαν μικρό παιδί ότι τα οράματά της και οι Φωνές τής έρχονταν από τον ουρανό, κι αυτή την πίστη δεν μπορούσε να της την ξεριζώσει από την καρδιά καμία απειλή, όσο θανάσιμη ή τρομακτική κι αν ήταν.
Είχε ωραίο, απλό και αξιαγάπητο χαρακτήρα. Αυτό φαίνεται καθαρά και με κάθε λεπτομέρεια στα πρακτικά των Δικών. Ηταν άκακη, συμπαθητική και τρυφερή· λάτρευε την οικογένειά της, τους φίλους της και τη ζωή της στο χωριό· ένιωθε δυστυχισμένη για τον πόνο και τα βάσανα των άλλων· ήταν πολύ ευσπλαχνική: στο πεδίο της μάχης, όταν πέτυχε την πιο λαμπρή της νίκη, αγνοώντας τον θρίαμβό της, στάθηκε να κρατήσει στην αγκαλιά της το κεφάλι ενός ετοιμοθάνατου εχθρού και να παρηγορήσει την ψυχή του, που έφευγε, με λόγια συμπόνιας· στην εποχή της συνηθιζόταν να σφάζουν τους αιχμαλώτους, όμως εκείνη, απτόητη, τους προστάτευε από κάθε κακό και τους διατηρούσε σώους και αβλαβείς· ήταν επιεικής, γενναιόδωρη, ανιδιοτελής, μεγαλόψυχη· ήταν αγνή και απαλλαγμένη από κάθε ποταπότητα. Και, προπαντός, ήταν κοπέλα· αγαπητή και άξια σεβασμού, όπως ταιριάζει στις κοπέλες: την πρώτη φορά που τραυματίστηκε, τρόμαξε και την πήραν τα κλάματα όταν είδε το αίμα να τρέχει από το στήθος της· όμως ήταν η Ζαν ντ` Αρκ! Κι όταν, σε λίγο, άκουσε τους στρατηγούς της να σημαίνουν υποχώρηση, σηκώθηκε με το ζόρι στα πόδια της, μπήκε πάλι μπροστά και κατέλαβε εκείνο το μέρος αιφνιδιαστικά.
Δεν υπάρχει ψεγάδι στον εξαίρετο και ωραίο χαρακτήρα της.
Τι παράξενο που, σχεδόν χωρίς εξαίρεση, ο καλλιτέχνης θυμάται μόνο μία λεπτομέρεια, μια δευτερεύουσα και ασήμαντη λεπτομέρεια της προσωπικότητας της Ζαν ντ` Αρκ -ότι ήταν χωριατοπούλα-, και ξεχνά όλα τα άλλα· έτσι την απεικονίζει σαν μια μπρατσωμένη και άξεστη μεσόκοπη, με ανάλογη ενδυμασία και με την πνευματικότητα που αποπνέει ένα χοιρινό μπούτι. Υποδουλώνεται σ` αυτήν και μόνο την ιδέα και ξεχνά ότι οι πραγματικά μεγαλειώδεις ψυχές ποτέ δεν κατοικούν σε θηριώδη σώματα.
Ούτε μπράτσα ούτε μούσκουλα μετράνε για το έργο που πρέπει να επιτελέσουν τα σώματά τους· θαυματουργούν με το πνεύμα τους, που έχει πενήντα φορές περισσότερη δύναμη και επιρροή από τα μπράτσα και τα μούσκουλα. Οι Ναπολέοντες είναι κοντούληδες, όχι ψηλοί· εργάζονται είκοσι ώρες το εικοσιτετράωρο και μένουν πάντα φρέσκοι ενώ, ολόγυρά τους, οι μεγαλόσωμοι στρατιώτες με τις μικρές καρδούλες λιποθυμάνε από εξάντληση. Ξέρουμε πώς ήταν η Ζαν ντ` Αρκ χωρίς να ρωτήσουμε - απλώς και μόνο μέσα απ` όσα έκανε. Ο καλλιτέχνης θα έπρεπε να απεικονίζει το πνεύμα της - τότε ασφαλώς θα απέδιδε σωστά και την κορμοστασιά της. Ετσι, θα υψωνόταν μπροστά μας σαν όραμα που θα μας κέρδιζε, δεν θα μας απωθούσε: μια σπαθάτη, λιγνή κοπελίτσα γεμάτη με «την ατίμητη χάρη της νιότης», γλυκιά και όμορφη και αξιαγάπητη, με ωραίο πρόσωπο, και εξευγενισμένη από τη λάμψη του αστραφτερού νου της και τη φωτιά του ακατάβλητου πνεύματός της.
Αν, όπως πρότεινα και προηγουμένως, λάβουμε υπόψη μας όλους τους παράγοντες -την καταγωγή της, τη νιότη της, το φύλο της, την αγραμματοσύνη της, το περιβάλλον των παιδικών της χρόνων και τις αντίξοες συνθήκες μέσα στις οποίες κατάφερε να αξιοποιήσει τα μεγάλα ταλέντα της και να σημειώσει τέτοιες επιτυχίες στο πεδίο της μάχης και στα δικαστήρια όπου κρινόταν η ζωή της- είναι μακράν η πιο εκπληκτική προσωπικότητα που έβγαλε ποτέ το ανθρώπινο γένος. *
Μαρκ Τουέιν, 1904
Πηγή
